Colofon: Drs. L.J. Stoker MBA, Joost van Raaij, Ken Ho Hua, Drs. Walter J. Broekema, Casper van der Hoeven

Farmacotherapie

Verantwoording

In deze rubriek geven we een overzicht van allerlei handige websites, richtlijnen en documenten over psychofarmaca. Onderwerpen zijn o.a.: geneesmiddelinformatie, beschikbaarheid, vergoedingen, interacties, bijwerkingen, naslagwerken, TDM, toxicologie, farmacogenetica en informatie over specifieke aandoeningen.

Mocht u suggesties hebben, dan kunt u die sturen naar medisch@boom.nl. We zien uw feedback graag tegemoet.

Formularia

In deze subrubriek vindt u een overzicht van handige websites m.b.t. farmacotherapie.

  • Farmacotherapeutisch Kompas

    Voor artsen en apothekers is het Farmacotherapeutisch Kompas een dagelijks gebruikte, objectieve bron van informatie over geneesmiddelen en therapie.

  • Nederlands Kenniscentrum voor Farmacotherapie bij Kinderen: Kinderformularium

    Het kinderformularium geeft onafhankelijke informatie over geneesmiddelgebruik bij kinderen. Wij raden u aan de verantwoording en de aanwijzingen voor gebruik vooraf door te lezen. Het kinderformularium is erkend als richtlijn door de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis Apothekers (NVZA).

  • Medscape DrugInfo

    Deze databank komt voor uit een samenwerking van de First DataBank, de American Society of Health-System Pharmacists (ASHP) en Medscape: een stevige achtergrond.

  • MEDLINEplus: Drug Information

    Een service van de National Library of Medicine (NLM), waarbij korte duidelijke informatie wordt gegeven over meer dan 9.000 medicijnen, gebaseerd op de Amerikaanse Farmacopee.

  • RxList

    Via deze VS-georiënteerde, commerciële site kunt u snel eenvoudige geneesmiddelenprofielen raadplegen. Een handige site om een geneesmiddel snel te plaatsen. Ook pill identification tool.

Richtlijnen

In deze subrubriek vindt u een overzicht van websites van beroepsgroepen waar u relevante richtlijnen kunt vinden.

Switchtabellen

Patiënteninformatie

  • Apotheek.nl

    Apotheek.nl biedt gestructureerde geneesmiddeleninformatie ten behoeve van patiënten.

  • Antipsychotica.nl

    Onafhankelijke website met duidelijke informatie over antipsychotica.

  • Antidepressiva.nl

    Onafhankelijke website met duidelijke informatie over antidepressiva.

  • Benzodiazepines.nl

    Onafhankelijke website met duidelijke informatie over benzodiazepines.

  • Stemmingsstabilisatoren.nl

    Onafhankelijke website met duidelijke informatie over stemmingsstabilisatoren.

  • Stimulantia.nl

    Onafhankelijke website met duidelijke informatie over stimulantia.

  • PAKwijzer

    Persoonlijke Antipsychotica Keuzewijzer: het doel van de PAKwijzer is om te helpen bij het maken van een keuze voor een antipsychoticum.

  • Geneesmiddelen in het verkeer

    Op deze site kun je nagaan wat de invloed van een medicijn op de rijvaardigheid is. 

  • Medicijnen mee naar het buitenland

    Hier staat beschreven hoe je wel en niet medicijnen mee naar het buitenland mag nemen. 

  • Keuzewijzer voor medicijndozen

    Met deze keuzewijzer kunt u snel een keuze maken voor een geschikte medicijndoos. Aan bod komen o.a. de dagdoos, weekdoos en elektronisch doos. Ook worden er links naar de verschillende leveranciers getoond.

  • Hulpgids.nl: Medicijnen

    Het hoofdstuk Medicijnen van deze Nederlandse, niet-commerciële site, onder hoofdredactie van psychiater A.L. Querido, biedt een overzicht van de hoofdgroepen, grotendeels gebaseerd op de 1B-registratietekst. Ook handig om aan bepaalde patiënten mee te geven. Volledige 1B-teksten vindt u op de site van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG, zie hierboven).

Bijwerkingen en interacties

  • Landelijke Registratie en Evaluatie van Bijwerkingen (Lareb)

    Lareb is het Nederlandse kenniscentrum op het gebied van geneesmiddelenveiligheid. Veel informatie over bijwerkingen is te vinden in de databank van Lareb. Als zorgverlener en patiënt kunt u hier belangrijke informatie opzoeken. U kunt als zorgverlener en als patiënt zelf uw bijwerking melden.

  • Cytochroom tabel van Flockhart

    De cytochroom metabolisatietabel van Flockhart geeft een mooi overzicht van de cytochroomenzymen met hun substraten, inhibitoren en inductoren. Door het aanklikken van de middelen kunt u doorgelinkt worden naar achterliggende artikelen.

  • Drugs.com Drug Interactions Checker

    Drugs.com geeft toegang tot een fraaie interactiechecker.

  • Medscape Drug Interaction Checker

    Hiermee controleert u interacties.

  • Interactiechecker specifiek voor hiv-medicatie

    Interactiechecker specifiek voor hiv-medicatie.

  • Geneesmiddelen bij levercirrose

    Levercirrose is een ernstige ziekte die invloed kan hebben op de farmacokinetiek en farmacodynamiek van een geneesmiddel. Op deze website vindt u informatie over geneesmiddelen bij patiënten met levercirrose. Per geneesmiddel vindt u een specifiek advies over de veiligheid bij levercirrose en de optimale (start)dosering. Het advies is voor sommige geneesmiddelen afhankelijk van de ernst van de levercirrose, uitgedrukt in de Child-Pugh Score.

  • Leverfunctiestoornissen en geneesmiddelen (LIVERTOX®)

    LIVERTOX® geeft betrouwbare up-to-date, accurate, eenvoudig toegankelijke informatie over de diagnose, oorzaak, frequentie, patronen en behandeling van leverfunctiestoornissen veroorzaakt door geneesmiddelen, kruiden en dieetpreparaten. 

Verslaving

  • Benzo de Baas: Benzodiazepines: advies terugdringen van het gebruik

    Op de www.benzodebaas.nl vinden medicijngebruikers veel informatie over benzodiazepinen. De website biedt met name veel informatie en hulp bij verslavingsproblematiek. Het IVM  heeft deze website ontwikkeld, samen met Tactus verslavingszorg. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) is het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een goed, veilig, betaalbaar en doelmatig medicijngebruik.

  • Rekenhulp voor benzodiazepinen afbouw

    Met deze handige rekenhulp van de KNMP stel je een afbouwschema voor benzo's op.
    LET OP! Er zit geen bovengrens aan het doseringsadvies bij diazepam! Vaak wordt in de praktijk een maximum van 40 mg diazepam per dag aangehouden.

  • Jellinek-voorlichting

    Hier vindt u een goed overzicht van drugs. Drugs kunnen aanleiding zijn tot vertroebeling van diagnose en van bijwerkingen van geneesmiddelen.

Zwangerschap en borstvoeding

Farmacogenetica

In deze subrubriek vindt u handige websites naar richtlijnen en achtergrondinformatie over farmacogenetica.

  • Farmacogenetica (KNMP-site)

    Informatie van de KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie) over farmacogenetica in relatie tot digitale medicatiebewaking door de software van artsen en apothekers.

  • Leidraad farmacogenetica in de dagelijkse psychiatrische praktijk

    De publicatie van de Leidraad farmacogenetica in de dagelijkse psychiatrische praktijk door de NVvP.

  • Farmacogenetica.nl

    Farmacogenetica.nl is een website met informatie voor professionals en patiënten over DNA-onderzoek ten bate van geneesmiddeltherapie. Achtergronden, interpretaties, stand van zaken en hoe testen aan te vragen en bij wie, en hoe te interpreteren. Deze site is opgezet door het Nederlands Expertisecentrum Farmacogenetica, Afdeling Klinische Chemie van het Erasmus MC Rotterdam, en wordt beheerd door Prof.dr. R.H.N. van Schaik.

Therapeutic Drug Monitoring en Toxicologie

Tijdschriften en onderzoek

  • Tijdschriften (overzicht)

    Link naar overzicht op Psychiatrienet van belangrijke medische tijdschriften.

  • Psyfar Kenniscentrum over psychofarmacologie

    Toegang tot de meeste onderdelen (de kennistoetsen, alle artikelen, de interactiemodule, vraag&antwoord en multimedia) is voorbehouden aan geregistreerde leden van Psyfar.

  • Geneesmiddelenbulletin

    Onafhankelijke en objectieve informatie over geneesmiddelen aan allen die deze voorschrijven, afleveren of gebruiken. De inhoud komt tot stand in samenspraak met deskundigen in het veld. Uitgever is de Stichting Geneesmiddelenbulletin, een onafhankelijke, door de overheid gesubsidieerde stichting die zich ten doel stelt rationele farmacotherapie te bevorderen.

  • Pharma Selecta online

    Online op trefwoord kijken in het archief van Pharma Selecta: een gedegen en onafhankelijk tijdschrift.

  • Cochrane Depression, Anxiety and Neurosis Group

    De Cochrane Depression Anxiety & Neurosis Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van antidepressiva. Daarnaast worden vergelijkingen tussen groepen antidepressiva gemaakt. Er is ook aandacht voor een aantal ziektebeelden waarvoor antidepressiva worden gebruikt. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

  • Cochrane Schizophrenia Group

    De Cochrane schizofreniegroep bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van diverse onderwerpen betreffende antipsychotica. Daarnaast wordt een veelheid aan andere medicamenteuze en non-medicamenteuze interventies besproken. Deze URL leidt naar de zoekfunctie, waarna u verder kunt scrollen naar onderwerpen en medicamenten. 

  • Cochrane Tobacco Addiction Group

    De Cochrane Tobacco Addiction Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van therapieën om te stoppen met roken. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

  • Cochrane Drugs and Alcohol Group

    De Cochrane Drugs and Alcohol Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie aangaande het de beheersing en behandeling van alcohol en drugs. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

Officiële productinformatie

  • Nederland: College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG)

    Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen is de Nederlandse overheidsinstantie voor de regulatie van geneesmiddelen. Op deze website vindt u de officiële productinformatie van alle in Nederland geregistreerde geneesmiddelen.

  • European Medicine Agency (EMA)

    Overzicht van in Europa geregistreerde geneesmiddelen.

  • USA: Food and Drug Administration (FDA)

    Het Center for Drug Evaluation and Research (CDER) van de FDA (Food & Drug Administration) biedt degelijke informatie over geregistreerde en ter beoordeling aangeboden geneesmiddelen.

  • Electronic Orange Book

    De elektronische versie van the Orange Book. Deze database bevat gegevens over alle geneesmiddelen die door de FDA zijn goedgekeurd.

Overheid en onafhankelijke instanties

  • ATC- en DDD-informatie van de WHO

    ATC (Anatomical, Theparapeutical, Chemical)- en DDD (Defined Daily Dosage)-informatie van de WHO (World Health Organization).

  • Clinical trials database (WHO)

    Clinical trials database van de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO).

  • GIPdatabank (Zorginstituut Nederland)

    In het Genees- en hulpmiddelen Informatie Project (GIP) verzamelt Zorginstituut Nederland systematisch gegevens over de ontwikkelingen in het gebruik van geneesmiddelen (Farmaceutische zorg) en hulpmiddelen (Hulpmiddelenzorg). Een groot aantal zorgverzekeraars stelt de gegevens aan het GIP ter beschikking. Een gedeelte van deze database is via deze site ontsloten en vrij toegankelijk (gebruik antidepressiva, antipsychotica, ADHD-medicatie en slaap- en kalmeringsmiddelen).

  • IVM - Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik

    Het IVM geeft informatie over Farmacotherapie Overleg voor huisartsen en apothekers (FTO),  voorlichting aan consumenten(-) en patiënten (-groepen), over scholing en over projecten als Polyfarmacie bij ouderen (PbO) en Voorschrijven op stofnaam (VOS) en nog veel meer.

  • IVM - Medicijnbalans: nieuwe geneesmiddelen en nieuwe indicaties

    MedicijnBalans is een programma van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) dat actuele en neutrale informatie biedt over nieuwe geneesmiddelen (of nieuwe indicaties voor bestaande geneesmiddelen).

  • Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR)

    De CGR is een niet-overheidsinstantie, die zelfregulerend optreedt m.b.t. geneesmiddelenreclame. Te vinden zijn reglementen, procedures e.d. 

  • Overheid Wetgeving: Algemeen

    Hier is de wet- en regelgeving van de overheid op te vragen. Bijvoorbeeld de Geneesmiddelenwet en Opiumwet.

Vergoeding en beschikbaarheid van geneesmiddelen

Deze subrubriek bevat informatie over vergoeding en beschikbaarheid van geneesmiddelen. 

  • Vergoedingen bij niet-geregistreerde indicaties

    Informatie over vergoeding van extramurale geneesmiddelen bij niet in Nederland geregistreerde indicaties.

  • Leveringsproblemen op Farmanco

    De website Farmanco.nl informeert over geneesmiddelen, grondstoffen, vaccins en verpakkingsmaterialen die (tijdelijk) niet beschikbaar zijn. De informatie op Farmanco.KNMP.nl is geschikt voor openbaar apothekers, ziekenhuisapothekers en leveranciers. Ook voor vooschrijvers is dit een nutiige site. 

  • Geneesmiddelen zonder handelsvergunning (IGZ)

    De Geneesmiddelenwet verbiedt een geneesmiddel ter hand te stellen waarvoor in Nederland geen handelsvergunning (registratie) is verleend. De wet voorziet in een uitzondering in specifieke situaties.
    De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) verleent daarvoor toestemming. Het is dan noodzakelijk dat een arts vindt dat behandeling van een patiënt niet mogelijk is met in Nederland beschikbare, geregistreerde geneesmiddelen.  De arts legt dit vast in een zogenaamde artsenverklaring. Op deze site is naast informatie de artsenverklaring terug te vinden. 

  • Medicijnkosten

    De website Medicijnkosten is een product van Zorginstituut Nederland. Op deze website kunt u actuele informatie vinden over de vergoeding van geneesmiddelen. U kunt zien:
    - of een middel in het geneesmiddelenvergoedingssysteem is opgenomen;
    - of er eventueel nadere voorwaarden gelden, waaronder het preferentiebeleid;
    - of er sprake is van een bijbetaling;
    - of er een vervangend geneesmiddel is dat wel helemaal wordt vergoed.

Verenigingen

Kruidenmiddelen en supplementen

  • MSKCC herbal database

    Een database met evidence based informatie over kruidenmiddelen en supplementen. Bevat onder meer wetenschappelijke informatie over effectiviteit, interacties met geneesmiddelen en specifieke waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen. Oorspronkelijk ontwikkeld vanuit de oncologie, maar ook uitstekend toepasbaar voor de psychiatrie.