Farmacotherapie

In deze rubriek geven we een overzicht van allerlei handige websites, richtlijnen en documenten over psychofarmaca. Onderwerpen zijn o.a.: geneesmiddelinformatie, beschikbaarheid, vergoedingen, interacties, bijwerkingen, naslagwerken, TDM, toxicologie, farmacogenetica en informatie over specifieke aandoeningen.

In deze subrubriek vindt u een overzicht van handige websites m.b.t. farmacotherapie.

• Farmacotherapeutisch Kompas

  Voor artsen en apothekers is het Farmacotherapeutisch Kompas een dagelijks gebruikte, objectieve bron van informatie over geneesmiddelen en therapie.

• Nederlands Kenniscentrum voor Farmacotherapie bij Kinderen: Kinderformularium

  Het kinderformularium geeft onafhankelijke informatie over geneesmiddelgebruik bij kinderen. Wij raden u aan de verantwoording en de aanwijzingen voor gebruik vooraf door te lezen. Het kinderformularium is erkend als richtlijn door de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis Apothekers (NVZA).

• Medscape DrugInfo

  Deze databank komt voor uit een samenwerking van de First DataBank, de American Society of Health-System Pharmacists (ASHP) en Medscape: een stevige achtergrond.

• MEDLINEplus: Drug Information

  Een service van de National Library of Medicine (NLM), waarbij korte duidelijke informatie wordt gegeven over meer dan 9.000 medicijnen, gebaseerd op de Amerikaanse Farmacopee.

• RxList

  Via deze VS-georiënteerde, commerciële site kunt u snel eenvoudige geneesmiddelenprofielen raadplegen. Een handige site om een geneesmiddel snel te plaatsen. Ook pill identification tool.

In deze subrubriek vindt u een overzicht van websites van beroepsgroepen waar u relevante richtlijnen kunt vinden.

• GGZ-standaarden

  Overzicht van GGZ-standaarden.

• NHG-standaarden

  Behandelstandaarden van het Nederlands Huisartsen Genootschap.

• Richtlijnen database

  De richtlijnen database van de Federatie Medisch Specialisten.

• Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeudgpsychiatrie

  Dit landelijk kenniscentrum werkt primair ten behoeve van diagnostische en behandelprotocollen in de kinder- en jeugdpsychiatrie.

• Kenniscentrum Bipolaire stoornissen - Richtlijnen

  Het Kenniscentrum Bipolaire stoornissen (KenBiS) heeft een overzicht van richtlijnen op het gebied van bipolaire stoornissen.

• Clozapine Plus Werkgroep

  Deze site bevat informatie over clozapine, inclusief presentaties en agenda's van bijeenkomsten.

• Acute Psychiatrie

  De link naar het boekje Acute Psychiatrie met informatie over acute presentaties van psychiatrische ziektebeelden.

• GGZ standaard angstklachten en angststoornissen

• Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen

  Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen. 

• Multidisciplinaire Richtlijn Depressie

  De Multidisciplinaire Richtlijn Depressie.

• Polyfarmacie bij ouderen, richtlijn en uitvloeisels

  De link omvat: MDR Polyfarmacie bij ouderen, Start en stop criteria bij ouderen, Uitwerking Stappenplan, Stappenplan Rapport Implementatie- en evaluatieproject Polyfarmacie bij ouderen, STRIP.

• Switchen van antidepressiva, antipyschotica, stemmingsstabilisatoren (combi's) en benzo's (convertor)

  Op deze site vindt u switchtabellen moodstabilizers, antidepressants en antipsychotics. Tevens is er een convertor voor benzodiazepines.  

• Landelijke Registratie en Evaluatie van Bijwerkingen (Lareb)

  Lareb is het Nederlandse kenniscentrum op het gebied van geneesmiddelenveiligheid. Veel informatie over bijwerkingen is te vinden in de databank van Lareb. Als zorgverlener en patiënt kunt u hier belangrijke informatie opzoeken. U kunt als zorgverlener en als patiënt zelf uw bijwerking melden.

• Cytochroom tabel van Flockhart

  De cytochroom metabolisatietabel van Flockhart geeft een mooi overzicht van de cytochroomenzymen met hun substraten, inhibitoren en inductoren. Door het aanklikken van de middelen kunt u doorgelinkt worden naar achterliggende artikelen.

• Drugs.com Drug Interactions Checker

  Drugs.com geeft toegang tot een fraaie interactiechecker.

• Medscape Drug Interaction Checker

  Hiermee controleert u interacties.

• Interactiechecker specifiek voor hiv-medicatie

  Interactiechecker specifiek voor hiv-medicatie.

• Geneesmiddelen bij levercirrose

  Levercirrose is een ernstige ziekte die invloed kan hebben op de farmacokinetiek en farmacodynamiek van een geneesmiddel. Op deze website vindt u informatie over geneesmiddelen bij patiënten met levercirrose. Per geneesmiddel vindt u een specifiek advies over de veiligheid bij levercirrose en de optimale (start)dosering. Het advies is voor sommige geneesmiddelen afhankelijk van de ernst van de levercirrose, uitgedrukt in de Child-Pugh Score.

• Leverfunctiestoornissen en geneesmiddelen (LIVERTOX®)

  LIVERTOX® geeft betrouwbare up-to-date, accurate, eenvoudig toegankelijke informatie over de diagnose, oorzaak, frequentie, patronen en behandeling van leverfunctiestoornissen veroorzaakt door geneesmiddelen, kruiden en dieetpreparaten. 

• Benzo de Baas: Benzodiazepines: advies terugdringen van het gebruik

  Op de www.benzodebaas.nl vinden medicijngebruikers veel informatie over benzodiazepinen. De website biedt met name veel informatie en hulp bij verslavingsproblematiek. Het IVM  heeft deze website ontwikkeld, samen met Tactus verslavingszorg. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) is het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een goed, veilig, betaalbaar en doelmatig medicijngebruik.

• Rekenhulp voor benzodiazepinen afbouw

  Met deze handige rekenhulp van de KNMP stel je een afbouwschema voor benzo's op.
  LET OP! Er zit geen bovengrens aan het doseringsadvies bij diazepam! Vaak wordt in de praktijk een maximum van 40 mg diazepam per dag aangehouden.

• Jellinek-voorlichting

  Hier vindt u een goed overzicht van drugs. Drugs kunnen aanleiding zijn tot vertroebeling van diagnose en van bijwerkingen van geneesmiddelen.

• Het landelijk kenniscentrum psychiatrie en zwangerschap

  Het landelijk kenniscentrum psychiatrie en zwangerschap (lkpz) is een gezamenlijk initiatief van professionals die werkzaam zijn binnen het gebied van psychiatrie en zwangerschap.

• Cybele

  Cybele is handig voor de beoordeling van geneesmiddelen tijdens zwangerschap en lactatie.

• Teratologie Informatie Service (TIS)

  De TIS is uitsluitend voor relevante beroepsgroepen bereikbaar op werkdagen van 9.00 uur tot 17.00 uur op
  (073) 64 69 702.

In deze subrubriek vindt u handige websites naar richtlijnen en achtergrondinformatie over farmacogenetica.

• Farmacogenetica (KNMP-site)

  Informatie van de KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie) over farmacogenetica in relatie tot digitale medicatiebewaking door de software van artsen en apothekers.

• Leidraad farmacogenetica in de dagelijkse psychiatrische praktijk

  De publicatie van de Leidraad farmacogenetica in de dagelijkse psychiatrische praktijk door de NVvP.

• Farmacogenetica.nl

  Farmacogenetica.nl is een website met informatie voor professionals en patiënten over DNA-onderzoek ten bate van geneesmiddeltherapie. Achtergronden, interpretaties, stand van zaken en hoe testen aan te vragen en bij wie, en hoe te interpreteren. Deze site is opgezet door het Nederlands Expertisecentrum Farmacogenetica, Afdeling Klinische Chemie van het Erasmus MC Rotterdam, en wordt beheerd door Prof.dr. R.H.N. van Schaik.

• TDM Monografien (NVZA)

  Deze site is bedoeld voor (ziekenhuis)apothekers en artsen die informatie wensen over het meten van concentraties van specifieke geneesmiddelen of geneesmiddelgroepen in lichaamsmateriaal.

• Toxicologie.org

  Artsen en apothekers worden in de praktijk dikwijls geconfronteerd met intoxicaties, al dan niet intentioneel. Het betreffen overdoseringen met geneesmiddelen, giftige planten of chemische stoffen. De apotheker/ziekenhuisapotheker vervult een belangrijke rol door zijn advisering over de te nemen maatregelen bij een intoxicatie. Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) heeft onder andere als taak te allen tijde stofspecifieke informatie te geven over geneesmiddelen en vergiften die betrokken kunnen zijn bij een intoxicatie en over behandelmogelijkheden. Deze site is bedoeld voor (ziekenhuis)apothekers en artsen (internisten, intensivisten) die tijdens hun beroepsuitoefening te maken hebben met de behandeling van geïntoxiceerde patiënten.

• Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum

  De site over vergiftigingen voor professionele hulpverleners. U dient zich hiervoor aan te melden.

• Klinisch-chemische referentiewaarden

  Hier vindt u een overzicht van klinisch-chemische referentiewaarden (Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde).

• UMC Groningen Bepalingenwijzer

  Deze en de hieronder genoemde bepalingenwijzers geven een overzicht van de mogelijkheden per ziekenhuis voor het verrichten van bepalingen van o.a. antipsychotica en antidepressiva voor TDM en toxicologie.

• UMC Utrecht Farmalab Bepalingenwijzer

• AHZ Bepalingenwijzer

• Erasmus MC Bepalingenwijzer

• Maasstad Ziekenhuis Bepalingenwijzer

• St Antonius Bepalingenwijzer

• Albert Schweitzer ziekenhuis Bepalingenwijzer

• St Jansdal ziekenhuis Bepalingenwijzer

  St Jansdal ziekenhuis Bepalingenwijzer (inclusief farmacogenetica test).

• Tijdschriften (overzicht)

  Link naar overzicht op Psychiatrienet van belangrijke medische tijdschriften.

• Psyfar Kenniscentrum over psychofarmacologie

  Toegang tot de meeste onderdelen (de kennistoetsen, alle artikelen, de interactiemodule, vraag&antwoord en multimedia) is voorbehouden aan geregistreerde leden van Psyfar.

• Geneesmiddelenbulletin

  Onafhankelijke en objectieve informatie over geneesmiddelen aan allen die deze voorschrijven, afleveren of gebruiken. De inhoud komt tot stand in samenspraak met deskundigen in het veld. Uitgever is de Stichting Geneesmiddelenbulletin, een onafhankelijke, door de overheid gesubsidieerde stichting die zich ten doel stelt rationele farmacotherapie te bevorderen.

• Pharma Selecta online

  Online op trefwoord kijken in het archief van Pharma Selecta: een gedegen en onafhankelijk tijdschrift.

• Cochrane Depression, Anxiety and Neurosis Group

  De Cochrane Depression Anxiety & Neurosis Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van antidepressiva. Daarnaast worden vergelijkingen tussen groepen antidepressiva gemaakt. Er is ook aandacht voor een aantal ziektebeelden waarvoor antidepressiva worden gebruikt. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

• Cochrane Schizophrenia Group

  De Cochrane schizofreniegroep bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van diverse onderwerpen betreffende antipsychotica. Daarnaast wordt een veelheid aan andere medicamenteuze en non-medicamenteuze interventies besproken. Deze URL leidt naar de zoekfunctie, waarna u verder kunt scrollen naar onderwerpen en medicamenten. 

• Cochrane Tobacco Addiction Group

  De Cochrane Tobacco Addiction Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie van de effectiviteit van therapieën om te stoppen met roken. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

• Cochrane Drugs and Alcohol Group

  De Cochrane Drugs and Alcohol Group bespreekt hier de wetenschappelijke evidentie aangaande het de beheersing en behandeling van alcohol en drugs. De reviews bestaan uit samenvattingen waarin vanuit een zeer kritisch wetenschappelijke optiek de onderzoeksliteratuur wordt besproken.

• Apotheek.nl

  Apotheek.nl biedt gestructureerde geneesmiddeleninformatie ten behoeve van patiënten.

• Geneesmiddelen in het verkeer

  Op deze site kun je nagaan wat de invloed van een medicijn op de rijvaardigheid is. 

• Medicijnen mee naar het buitenland

  Hier staat beschreven hoe je wel en niet medicijnen mee naar het buitenland mag nemen. 

• Keuzewijzer voor medicijndozen

  Met deze keuzewijzer kunt u snel een keuze maken voor een geschikte medicijndoos. Aan bod komen o.a. de dagdoos, weekdoos en elektronisch doos. Ook worden er links naar de verschillende leveranciers getoond.

• Hulpgids.nl: Medicijnen

  Het hoofdstuk Medicijnen van deze Nederlandse, niet-commerciële site, onder hoofdredactie van psychiater A.L. Querido, biedt een overzicht van de hoofdgroepen, grotendeels gebaseerd op de 1B-registratietekst. Ook handig om aan bepaalde patiënten mee te geven. Volledige 1B-teksten vindt u op de site van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG, zie hierboven).

• Nederland: College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG)

  Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen is de Nederlandse overheidsinstantie voor de regulatie van geneesmiddelen. Op deze website vindt u de officiële productinformatie van alle in Nederland geregistreerde geneesmiddelen.

• European Medicine Agency (EMA)

  Overzicht van in Europa geregistreerde geneesmiddelen.

• USA: Food and Drug Administration (FDA)

  Het Center for Drug Evaluation and Research (CDER) van de FDA (Food & Drug Administration) biedt degelijke informatie over geregistreerde en ter beoordeling aangeboden geneesmiddelen.

• Electronic Orange Book

  De elektronische versie van the Orange Book. Deze database bevat gegevens over alle geneesmiddelen die door de FDA zijn goedgekeurd.

• ATC- en DDD-informatie van de WHO

  ATC (Anatomical, Theparapeutical, Chemical)- en DDD (Defined Daily Dosage)-informatie van de WHO (World Health Organization).

• Clinical trials database (WHO)

  Clinical trials database van de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO).

• GIPdatabank (Zorginstituut Nederland)

  In het Genees- en hulpmiddelen Informatie Project (GIP) verzamelt Zorginstituut Nederland systematisch gegevens over de ontwikkelingen in het gebruik van geneesmiddelen (Farmaceutische zorg) en hulpmiddelen (Hulpmiddelenzorg). Een groot aantal zorgverzekeraars stelt de gegevens aan het GIP ter beschikking. Een gedeelte van deze database is via deze site ontsloten en vrij toegankelijk (gebruik antidepressiva, antipsychotica, ADHD-medicatie en slaap- en kalmeringsmiddelen).

• IVM - Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik

  Het IVM geeft informatie over Farmacotherapie Overleg voor huisartsen en apothekers (FTO),  voorlichting aan consumenten(-) en patiënten (-groepen), over scholing en over projecten als Polyfarmacie bij ouderen (PbO) en Voorschrijven op stofnaam (VOS) en nog veel meer.

• IVM - Medicijnbalans: nieuwe geneesmiddelen en nieuwe indicaties

  MedicijnBalans is een programma van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) dat actuele en neutrale informatie biedt over nieuwe geneesmiddelen (of nieuwe indicaties voor bestaande geneesmiddelen).

• Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR)

  De CGR is een niet-overheidsinstantie, die zelfregulerend optreedt m.b.t. geneesmiddelenreclame. Te vinden zijn reglementen, procedures e.d. 

• Overheid Wetgeving: Algemeen

  Hier is de wet- en regelgeving van de overheid op te vragen. Bijvoorbeeld de Geneesmiddelenwet en Opiumwet.

Deze subrubriek bevat informatie over vergoeding en beschikbaarheid van geneesmiddelen. 

• Leveringsproblemen op Farmanco

  De website Farmanco.nl informeert over geneesmiddelen, grondstoffen, vaccins en verpakkingsmaterialen die (tijdelijk) niet beschikbaar zijn. De informatie op Farmanco.KNMP.nl is geschikt voor openbaar apothekers, ziekenhuisapothekers en leveranciers. Ook voor vooschrijvers is dit een nutiige site. 

• Geneesmiddelen zonder handelsvergunning (IGZ)

  De Geneesmiddelenwet verbiedt een geneesmiddel ter hand te stellen waarvoor in Nederland geen handelsvergunning (registratie) is verleend. De wet voorziet in een uitzondering in specifieke situaties.
  De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) verleent daarvoor toestemming. Het is dan noodzakelijk dat een arts vindt dat behandeling van een patiënt niet mogelijk is met in Nederland beschikbare, geregistreerde geneesmiddelen.  De arts legt dit vast in een zogenaamde artsenverklaring. Op deze site is naast informatie de artsenverklaring terug te vinden. 

• Medicijnkosten

  De website Medicijnkosten is een product van Zorginstituut Nederland. Op deze website kunt u actuele informatie vinden over de vergoeding van geneesmiddelen. U kunt zien:
  - of een middel in het geneesmiddelenvergoedingssysteem is opgenomen;
  - of er eventueel nadere voorwaarden gelden, waaronder het preferentiebeleid;
  - of er sprake is van een bijbetaling;
  - of er een vervangend geneesmiddel is dat wel helemaal wordt vergoed.

• Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)

  De homepage van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).

• Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA)

  Dit is de site van de NVZA. Ziekenhuisapothekers doen van oudsher veel wetenschappelijk onderzoek naar de optimalisatie, het effect en het gebruik van geneesmiddelen. De NVZA stimuleert, bewaakt en evalueert de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek van de ziekenhuisapothekers (al dan niet in opleiding).

• European College of Neuropsychopharmacology (ECNP)

• Collegium Internationale Neuro-Psychopharmacologicum (CINP)

• College of Mental Health Pharmacy (CMHP)

  Een vereniging van Britse (ziekenhuis)apothekers, die actief is in de psychiatrie. Voorheen: United Kingdom Psychiatric Pharmacy Group. In de herfst is de jaarlijkse conferentie, die ook openstaat voor buitenlanders en andere professionals.

• British Association for Psychopharmacology (BAP)

• College of Psychiatric and Neurologic Pharmacists (CPNP)

  Amerikaanse vereniging van apothekers met een specialisatie in de psychiatrie en neurologie.

• NeuroFederatie

  Engelstalige website van deze vereniging en dit netwerk van Nederlandse neurowetenschappers.

• MSKCC herbal database

  Een database met evidence based informatie over kruidenmiddelen en supplementen. Bevat onder meer wetenschappelijke informatie over effectiviteit, interacties met geneesmiddelen en specifieke waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen. Oorspronkelijk ontwikkeld vanuit de oncologie, maar ook uitstekend toepasbaar voor de psychiatrie.